beau: five days inside of a bubble – hoe het er in de jeugdzorg écht aan toe gaat
In Beau: Five Days Inside kijkt Beau van Erven Dorens mee in gevangenissen, hospices, en afgelopen week, een afdeling voor gesloten jeugdzorg. Ik ben persoonlijk sowieso niet van dit soort programma’s, waar ik Anita wordt opgenomen en Al die dingen die John de Mol jr. met mensen met Downsyndroom doet of whatever ook onder vindt vallen. Het voelt als zulke makkelijke TV, aapjes kijken, de kwetsbare mensen in de samenleving voor kijkcijfers in beeld brengen. Als je RTL vraagt wat hun doel ermee is, zullen ze ongetwijfeld zeggen dat ze thema’s uit de taboesfeer willen halen.
Maar ondertussen blijkt er telkens weer dat zoveel van deze programma’s maar de halve waarheid vertellen. Gehandicaptenverzorgers doen middels een column een boekje open over dat ‘downies’ helemaal niet altijd lief, leuk en gezellig zijn. En vandaag vertel ik je over hoe het er écht aan toe gaat in de jeugdzorg. Want wat Beau niet liet zien is het constante op je hoede zijn voor alarm en geen contact mogen hebben met je ouders. De machtsstrijd tussen jongeren onderling en de jarenlange voogdijvechterijen die tot gevolg hebben dat je als ‘jeugdzorgkind’ soms van pleeggezin naar pleeggezin, van instelling naar instelling gaat. Beau moest de camera waarschijnlijk uitzetten als er weer eens een kind – want we verliezen het bij pubers soms uit het oog, maar we hebben het hier over kinderen – naar de separeer, of in makkelijker taal, isoleercel, gesleept werd.
Ik ben nooit bepaald stil geweest over mijn foutief werkende neurotransmitters en door trauma aan gort geslagen amygdala op het wereldwijde web. Ik heb ook nooit verborgen dat ik een ‘jeugdzorgkind’ ben, deels opgegroeid onder het glurend oog van big brother bureau jeugdzorg, deels opgegroeid in pleeggezinnen en instellingen. Ik kan me geen tijd herinneren dat jeugdzorg zich niet bemoeide met mijn leven. Mijn vroegste herinneringen bestaan uit snijboontjes wegmoffelen voor de vrouw die thuis langskwam om zich met mijn eetgedrag te bemoeien en diezelfde vrouw die dreigde dat ze me uit huis zou laten plaatsen als ik niet eens snel een normaal eetpatroon zou ontwikkelen. Eten was voor mij de manier om alles wat er mis was – en dat was nogal wat – een plek te geven. Ik at extreem selectief, omdat ik controle uit kon oefenen op wat er mijn mond in ging, in tegenstelling tot op de ziekte van mijn moeder of het pesten op school.
Uiteindelijk kwam ik op mijn negende voor het eerst ‘full-time’ in een pleeggezin terecht, dat toevallig ook familie was. Daar kon ik niets goed doen. Ik moest van half vier ’s middags tot acht uur ’s avonds aan mijn huiswerk zitten, kreeg alle hoeken van de kamer te zien als ik dat huiswerk ook maar even aan de kant schoof, tijdens maaltijden moest ik extreme hoeveelheden naar binnen werken van het eten dat ik verafschuwde. Kokhalzend werkte ik het naar binnen. Maar op kokhalzen stond ook weer straf. Zei ik dankjewel, dan was het niet goed omdat ik bedankt had moeten zeggen. Zei ik bedankt, dan was ik een onaangepast stuk vreten dat dankjewel moest zeggen. Het was een eeuwige catch 22 en een van de meest verwarrende dingen die je als kind mee kan maken. Je wordt geconditioneerd dat links afslaan verkeerd is, maar rechts afslaan ook, en als je rechtdoor loopt breek je je neus omdat je tegen een betonnen muur aan knalt.
screencap: short term 12
Mensen denken altijd dat pleeggezinnen zo warm zijn, dat mensen het kind van een ander uit puur pedagogisch altruïsme in huis nemen. Dat valt nogal tegen. Door deze tijd ben ik soms nog steeds zo in de war dat ik signalen van anderen soms totaal verkeerd interpreteer. En ik ben altijd – vierentwintig zeven, ja – op mijn hoede. Dat voelt alsof je nooit écht diep adem kan halen. Je kan nooit écht ergens van genieten. Want al zit je midden in het meest prachtige bos en staat er een heerlijk gerecht voor je op tafel, je blijft opletten of iemand niet een grap met je uithaalt, of je geen klap krijgt zodra je je tanden in dat eten zet. Je bent er maar half bij.
Ik ben altijd overal maar half bij.
Na een klein jaar, een maand voor mijn tiende verjaardag, liep ik weg. Ik belde aan bij mensen een paar straten verderop, stortte mijn hart bij hun uit, en zij belden de politie.
In het daarop volgende jaar ben ik drie keer van pleeggezin gewisseld. ‘Te moeilijk’. Alsof een kind een puzzel is die je terug kan brengen naar de kringloopwinkel omdat er een stukje mist. Alsof je er bij een pleegkind niet vanuit kan gaan dat er stukjes missen. Helaas weten veel mensen niet waar ze aan beginnen, merken ze de missende stukjes op, en pakken ze stukjes van een andere puzzel die ze er met dwang in proberen te duwen. Ze beseffen zich niet dat ze alles op die manier alleen maar meer beschadigen.
screencap: short term 12
Daarna kwam ik in een besloten groep terecht, waar kinderen van tien tot zestien werden opgevangen die niet thuis konden wonen en waarvan niet duidelijk was of ze in een gezin, instelling, of waar dan ook moesten worden ondergebracht. Tien tot zestien is, als je er bij nadenkt, een nogal vreemd gekozen leeftijdscategorie: Een kind dat in groep zes of zeven zit bevindt zich in een heel andere levensfase dan de zestienjarigen die aan het eind van hun middelbare school zaten.
En anders dan de TV laat zien, leerde ik in de jeugdzorg-groep niet dat ik geen schuld had aangaande wat me was overkomen. Ik leerde er ook niet om mensen weer te vertrouwen, of om niet in elkaar te duiken telkens dat mijn deur open ging.
Ik leerde er wel dat als je met vier mensen naar de blokker gaat, je twee mensen kan inzetten om de medewerkers af te leiden en dat de andere twee mensen vervolgens een hele hoop pakjes pokémonkaarten kunnen stelen, zolang de barcodes maar tegen elkaar liggen wanneer je door de poortjes gaat.
Ik leerde er, nog voordat voorlichting op school aan bod kwam, hoe seks in z’n werk ging. De jongen uit de kamer links van me dwong het meisje uit de kamer rechts van me om het ‘met hem te doen’, op mijn bed, en ik moest toekijken.
Toen ik wegrende en naar de leiding ging vertelde hij me de volgende dag over het mes dat hij in zijn kledingkast verstopte en hoe hij mij ermee toe zou takelen de volgende keer dat ik zou ‘snitchen’.
Ik leerde er dat als je een mening hebt, je beter je smoel kan houden. Dat je van de leiding niet al te veel hoeft te verwachten. Ik leerde dat de wereld fundamenteel oneerlijk is. Ik leerde er dat als je eenmaal een jeugdzorgkind bent, je dat nooit meer niet bent. Want je kan een kind wel uit de jeugdzorg halen, je haalt de jeugdzorg niet uit het kind.
Wil je eens een film of programma zien dat naar mijn mening wél een realistisch portret schetst van opgroeien binnen de pleeg- en jeugdzorg? Persoonlijk zou ik je Short Term 12 (film), Life Unexpected (serie, staat op Netflix) en ReMoved en ReMoved 2 (docuseries op YouTube) aanraden.
