Het is tijd dat we de stemgerechtigde leeftijd verlagen, en dit is waarom

Een pleidooi voor meer democratie, en minder politieke apathie

Ik heb reikhalzend uitgekeken naar de dag dat ik achttien werd. Niet omdat ik graag een ziektekostenverzekering wilde afsluiten, auto wilde rijden of omdat ik dan legaal drank zou mogen kopen. Maar omdat ik vanaf dat moment zou mogen stemmen bij de eerst volgende verkiezingen.

Hoe oud ik precies was weet ik niet meer – maar het was in ieder geval op de basisschool – maar ik kwam vrij jong tot de conclusie dat kinderen ook stemrecht moesten krijgen. En als men zich druk maakte over of ze wel begrepen waar het over gaat, dan konden ze dat met een toets bewijzen.
Natuurlijk was ik niet representatief, en natuurlijk deugde het toetssysteem dat ik bedacht van geen kant. Maar dat die stemgerechtigde leeftijd omlaag moet, misschien zelfs wel flink omlaag, daar blijf ik bij.

Ja, maar…
Mijn pleidooi voor het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd wordt lang niet altijd goed ontvangen. Tijd voor weerwoord op een aantal veelgehoorde argumenten.

“Zestienjarigen kunnen geen weloverwogen beslissing nemen, want hun hersenen zijn nog niet volgroeid.”
Oké, prima. Op je zestiende zijn je hersenen inderdaad nog niet volgroeid. Maar dat zijn ze op je achttiende ook nog niet. Voor zover we anno 2020 weten – want we weten nog lang niet alles over ons brein – duurt het zéker tot je 21e voordat je hersenen klaar zijn met groeien. Volgens sommige wetenschappers zelfs tot je 25e. Als je dus puur op die hersenontwikkeling wil zitten moet je de stemgerechtigde leeftijd verhogen, maar dat doen we niet. De groep stemmers tussen de 18 en de 25 levert namelijk geen problemen op en heeft dat ook nooit gedaan.

“Jongeren weten niets van politiek.”
Dat geldt niet voor iedereen, maar ik denk dat dat voor een meerderheid inderdaad zo is. Maar is het raar dat mensen niet geïnteresseerd zijn in iets waar ze van buitengesloten worden?
Voor jongeren is politiek een ver-van-mijn-bed-show; daar valt sowieso veel in te winnen en het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd zou een goed begin zijn. Overigens is desinteresse niet per definitie schadelijk: als iets je niet interesseert, neem je ook geen tijd om naar een stemlokaal te gaan en een vakje rood te kleuren.

Daarnaast kun je jezelf afvragen of je ‘weten waar politiek over gaat’ als criterium moet willen hebben. Veel volwassenen voldoen hier namelijk ook niet aan en als je die eis stelt, creëer je een soort aristocratie.

“Maar er zijn toch jongerenraden?”
Ja, die zijn er. Maar lang niet overal, en als ze er zijn dan is er ruimte voor een beperkt aantal jongeren. Daarnaast neemt lang niet elke gemeente haar jongerenraad serieus: soms is het ook gewoon iets dat ‘even afgevinkt moet worden’, omdat het recht op (jongeren)participatie in het kinderrechtenverdrag staat. Het is trouwens het benoemen waard dat Nederland een beetje voor spek en bonen meedoet aan dat verdrag: we zijn een van de weinige landen die niet het derde facultatieve protocol heeft geratificeerd, wat betekent dat Nederlanders niet naar de Verenigde Naties kunnen stappen wanneer hun kinderrechten worden geschonden.

Burgerschapsonderwijs
Een tegenargument kan ook een argument vóór het verlagen zijn. Dat jongeren (maar ook volwassenen) weinig weten over politiek, hebben we te danken aan het feit dat ons onderwijssysteem weinig aandacht besteedt aan ‘life skills’. Je leert bij maatschappijleer of burgerschap vaak wel wat een parlementaire democratie is, dat er 150 tweede kamerleden zijn en dat er een verschil is tussen links en recht en conservatief en progressief, maar vaak is dat het wel. Maatschappijleer is voor de meeste jongeren een beetje een suf vak. Een wetswijziging met betrekking tot de stemgerechtigde leeftijd zou een goede reden zijn om het lesprogramma eens te herzien en juist met leerlingen te kijken naar actuele politieke gebeurtenissen die ook invloed hebben op hun leven.

Het is tijd
Politieke jongerenorganisaties groeien. Er zitten achttienjarigen in gemeenteraden. Sommige politieke thema’s, zoals bijvoorbeeld klimaatverandering, worden juist vooral door jongeren gedragen. Deze generatie is zich meer dan ooit bewust van het feit dat deze planeet de erfenis is die ze krijgen én doorgeven.

De wereld is aan het veranderen, en de maatschappij moet daarin meebewegen. Onder andere door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen. Het is de hoogste tijd.